Σκέφτηκα λοιπόν πως επιβάλλεται να γράψω κάτι για τα κουμπιά. Γιατί τα κουμπιά δεν είναι απλά χρηστικά ή διακοσμητικά αντικείμενα που στολίζουν ή “εξυπηρετούν”, είναι πολλά παραπάνω! Και δε μιλάω για τα είδη, τα μεγέθη, τα σχήματα, τα υλικά και την ποικιλία όλων αυτών των χαρακτηριστικών τους, αλλά για το βαθύτερο νόημα που τους προσδίδουν όλα τα παραπάνω.

Ως ειδική “Κουμπολόγος” λοιπόν θα αναφερθώ σε κάποιες βασικές κατηγορίες και είδη:

Είναι λοιπόν τα κουμπιά τα μεγάλα, τα σχεδόν υπερμεγέθη, τα εντυπωσιακά που, πάνω στο ρούχο που είναι ραμμένα, βρίσκονται για να κλέψουν την παράσταση, να ανατρέψουν τις ισορροπίες, να πουν: “το ρούχο φτιάχτηκε για μένα και όχι εγώ για το ρούχο” κάτι σαν: “γι΄αυτό φτιάχτηκε ο κόσμος-για να γεννηθώ εγώ”. Αυτά τα κουμπιά ή τα λατρεύεις ή σού κάθονται στο λαιμό από την αρχή. Πάντως σίγουρα “λειτουργικά” δεν τα λες, δεν περιμένεις να κάνουν απαραίτητα τη δουλειά για την οποία προορίζονται, αλλά κάποια δουλειά θα κάνουν: θα τραβήξουν βλέμματα, θα κοπανηθούν δεξιά-αριστερά και θα “κάνουν θόρυβο”, θα δώσουν αφορμή για συζητήσεις, για γνωριμίες, για αψιμαχίες ίσως, είναι πάντως τα Κουμπιά-πρωταγωνιστές!

Είναι έπειτα τα κουμπιά τα κλασσικά, τα κουμπιά “εγγύηση”. Από καλό υλικό, γερά, στέρεα, δεν παθαίνουν τίποτα στο πέρασμα του χρόνου, όσο κι αν κουμπώσουν και ξεκουμπώσουν, όσο κι αν πλυθούν σε πλυντήρια, πιεστούν από δάχτυλα σε σφιχτές κουμπότρυπες, αυτά τα κουμπιά αντέχουν! Δεν είναι εντυπωσιακά όπως τα προηγούμενα αλλά είναι αξιόπιστα. Τα βλέπεις και ξέρεις τι παίρνεις, τι να περιμένεις, πώς θα συμπεριφερθούν. Ξέρεις επίσης πως με το πέρασμα του χρόνου δεν θα χαλάσουν, ίσα-ίσα οι τριβές θα τα λειάνουν και θα γίνουν ακόμα πιο ευχάριστα, πιο οικεία, πιο συνεργάσιμα.

Κάποια κουμπιά από την άλλη πιστεύουν πως είναι πολύ παραπάνω από κουμπιά. Δεν είναι ακριβώς το ίδιο με τα κουμπιά πρωταγωνιστές, δεν φωνάζουν απαραίτητα, δεν κομπάζουν, αλλά σού λένε: “…κοιτά εγώ για άλλα προοριζόμουν δεν είμαι ένα απλό χρηστικό κουμπί, εγώ είμαι κάτι ιδιαίτερο περίτεχνο που χρειάστηκε φαντασία, τέχνη, μεράκι για να φτιαχτώ, είμαι κόσμημα σκέτο”. Από αυτά τα κουμπιά ποτέ δεν βλέπεις δύο ίδια μαζί. Είναι τόσο ξεχωριστά που πάνω από ένα δεν αντέχεις να δεις στο ίδιο ρούχο. Τα συναντάς πάντα ένα-ένα να τονίζουν το άνοιγμα μιας ντελικάτης μπλούζας, να στολίζουν μια μανσέτα, να στέκονται στην κορυφή ενός πουκαμίσου πάνω από άλλα απλά κουμπιά-υποτακτικούς. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλα αυτά, ζουν συνήθως και μια δεύτερη ζωή σε έναν άλλο -συχνά- ρόλο. Γίνονται στοιχείο σε κάποιο κόσμημα, σε ένα κοκκαλάκι για τα μαλλιά ή σε κάποια όμορφη κατασκευή και πολύ συχνά με αυτό τον τρόπο δικαιώνονται, αναβαθμίζονται. Γιατί δεν είναι για τη σκληρή καθημερινή δουλειά τού “κούμπωνε-ξεκούμπωνε” είναι για να υπάρχουν ως αντικείμενο θαυμασμού, αισθητικός κυρίως κι όχι χρηστικός ο ρόλος τους.

Ο κατάλογος, φοβάμαι, δεν έχει τέλος. Να πω για τα μεταλλικά κουμπιά με τ’ ανάγλυφα σχέδια, να πω για τα υφασμάτινα που φτιάχνονται στην “κουμπομηχανή” (έχουμε και στο Κουμπί μια τέτοια και την αγαπώ!), να πω για τα κοκκάλινα που είχαν παλιά τα μοντγκόμερι παλτά και μοιάζανε σαν δόντια ζώου ή σαν βαρελάκια- ξεφεύγοντας από το κλασσικό κυκλικό σχήμα…

Για να μην αρχίσω να λέω επίσης και για τις κουμπότρυπες και την ιεροτελεστία του… ξεκουμπώματος.

Δεν ξέρω γιατί αλλά νομίζω πως για όλους κάποια κουμπιά θα μείνουν για πάντα αξέχαστα. Επειδή ήταν ιδιαίτερα, επειδή κρέμονταν για χρόνια σ ένα χιλιοφορεμένο ρούχο που δεν θέλαμε να πετάξουμε, επειδή παίζαμε με αυτά με νευρικότητα και γνωρίζαμε δια της αφής κάθε τους λεπτομέρεια, επειδή τα χαζεύαμε με θαυμασμό στο βάζο της μαμάς ή επειδή σπάσαμε το δόντι μας ή γρατζουνίσαμε το μάγουλό μας καθώς τρέξαμε με φόρα να αγκαλιάσουμε τη γιαγιά πριν προλάβει να βγάλει το παλτό της. Ή μήπως επειδή τα κοιτούσαμε για καιρό επίμονα κι ελπίζαμε να μπορέσουμε κάποτε να τα δούμε να ξεκουμπώνονται.

Κι εμείς άραγε τι σόι κουμπί θα ήμασταν αν είχαμε τη μοίρα αυτή να γεννηθούμε “κoμβία” σε αυτόν τον κόσμο;

Και λίγα extras για τους λάτρεις των κουμπιών

• Βrief history of buttons
• Για μια ακόμη σύντομη ιστορία των κουμπιών με πολλές εικόνες
• Το εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο των Κουμπιών στα Πατήσια

Παραμύθια και βιβλία για κουμπιά

• Το κουμπί και μια βελόνα – Ζωρζ Σαρή, Χρύσα Λαμπρακοπούλου
• Εδώ κουμπιά… εκεί κουμπιά… μα πού πήγαν τα κουμπιά! – Μαρία Φαφαλιού, Στάθης Πετρόπουλος
• Το κουμπί – Ε. Γεωργάκη – Κόλλια, Α. Ιωαννίδου, Ρ. Ποζίδου. Εικ.: Δωροθέα Λούκρη
• Το Κουμπί που κρύωνε– Ευγένιος Τριβιζάς
• Το επάνω κουμπί – Σταυρούλα Παπαδοπούλου, Μαρία Χατζή
• Το άλικο κούμπι – Καλλιόπη Ζάχου, Σοφία Σαριδάκη
• Το Κουμπί – Τασούλα Τσιλιμένη
• Το κουμπί – Γιώργος Δουατζής
• Φτιάχνω με κουμπιά – Ζαμπίνα Λοφ
• Ο πόλεμος των κουμπιών – Λουί Περγκώ

*Ιδέες για κατασκευές με κουμπιά, φυσικά υπάρχουν άπειρες εκεί έξω. Επιφυλάσσομαι πάντως να επιστρέψω μ’ ένα αφιέρωμα με μια επιλογή των δικών μου αγαπημένων.

As the owner of a place called “Koumpi” (button in greek) I felt that I had to write something about the hidden meaning of buttons. Because as many the shapes, colors, materials of buttons are, such are their secret qualities: Some are born to be the protagonists where others pass inattentive, doing all the “dirty job”. Others appear tiny, cute and fragile but can be the source of many little scandals as they tend to unbutton themselves all the time. On the other hand there are the classic buttons, strong and accountable for what they are supposed to do, leaving room to some very special buttons, valuable and unique, playing mostly a decorative role.

The list can go on and on… and you, if you were a button what kind of button would you say you are?